در دنیایی که صداها و رنگ ‌ها با شور و شوق فراوان به ما می ‌رسند، تصور کنید کودکی که در پردازش این حس ‌ها با مشکل مواجه است؛ چه دنیای دگرگونی دارد. اختلال پردازش حسی، یک واقعیت نهفته در زندگی بسیاری از کودکان است. این اختلال می‌ تواند تأثیرات عمیقی بر توانایی ‌های گفتاری و زبانی آن‌ ها داشته باشد. این مقاله به بررسی این اختلال پیچیده و تأثیرات آن بر ارتباطات کودکان می ‌پردازد. با کلینیک ریان همراه باشید.

فهرست مطالب

1- اختلال پردازش حسی چیست؟

2- علائم و نشانه های اختلال پردازش حسی

3- انواع اختلال پردازش حسی

4- اختلال پردازش حسی چه پیامدهایی به دنبال دارد؟

5- روش های درمان اختلال پردازش حسی

6- تاثیر اختلال پردازش حسی بر گفتار و زبان

7- اختلال یکپارچگی حسی در بزرگسالان نیز رخ می دهد؟

8- نتیجه گیری

9- پرسش های متداول

اختلال پردازش حسی چیست؟

یکپارچگی حسی یک فرآیند عصبی پیچیده است که در آن مغز اطلاعات حسی دریافتی از محیط و بدن را پردازش، سازماندهی و تفسیر می ‌کند. این فرآیند به ما کمک می ‌کند تا تجربیات حسی خود را درک کرده و به آن ‌ها پاسخ مناسب دهیم. یکپارچگی حسی شامل تمامی حواس ما می ‌شود، از جمله بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی، بویایی و همچنین حس ‌های دهلیزی و عمقی که به ما اطلاعاتی در مورد حرکت، تعادل و موقعیت بدنی می ‌دهند.

اختلال پردازش حسی (SPD) یک اختلال عصبی است که در آن، فرد در تفسیر و درک اطلاعات ورودی حسی دچار مشکل می ‌شود. این اطلاعات حسی می‌ توانند شامل داده‌ هایی از حواس بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی باشند. افراد مبتلا به SPD ممکن است این اطلاعات را شدید تر یا ضعیف ‌تر از آنچه واقعاً هستند، پردازش کنند؛ که این امر بر واکنش‌ های آن ‌ها تأثیر می ‌گذارد.

وقتی یکپارچگی حسی به درستی کار می ‌کند، افراد می ‌توانند اطلاعات حسی را به شکل مؤثری پردازش کرده و در فعالیت‌ های روزمره مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن، نوشتن و تعامل با دیگران به کار ببرند. اما، اگر فردی با اختلال یکپارچگی حسی مواجه باشد، ممکن است در پردازش این اطلاعات دچار مشکل شود، که می ‌تواند بر رفتار، یادگیری و تعاملات اجتماعی او تأثیر بگذارد.

علائم و نشانه های اختلال پردازش حسی

اختلالات یکپارچگی حسی می ‌توانند به صورت‌های مختلفی بروز کنند، مانند حساسیت بیش از حد یا کمبود حساسیت به محرک‌ های حسی. این مشکلات ممکن است در کودکان باعث شود که آن‌ها در مدرسه یا در تعامل با همسالان خود دچار چالش شوند. برای مثال، کودکی که به صداهای بلند حساس است ممکن است در کلاس‌ های شلوغ احساس ناراحتی کند و نتواند تمرکز کافی داشته باشد. نشانه ‌های اختلال پردازش حسی می ‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• مشکل در تمرکز
• واکنش شدید به صدا یا تماس
• حواس ‌پرتی
• زودرنجی
• نداشتن ثبات رفتاری
• داشتن عادات غذایی محدود
• استرس در هنگام مراقبت ‌های بهداشتی
• دوری از وسایل متحرک
• تمایل به تنهایی
• مشکل در یادگیری مهارت‌ های اجتماعی و ارتباطی

انواع اختلال پردازش حسی

اختلال در تعدیل یا تنظیم حسی (مدولاسیون حسی): این نوع بسیار شایع است و در آن فرد به تحریکات محیطی بیش از حد یا کمتر از حد معمول پاسخ نشان می ‌دهد. این افراد در تنظیم شدت و ماهیت پاسخ های عاطفی و رفتاری مشکل دارند.

اختلال تمایز حسی (شناخت حسی): فرد مبتلا به این نوع اختلال، در تشخیص و شناخت ویژگی های محرکه های حسی مشکل دارند. آن ها نمی ‌تواند به درستی منبع حس خود را تشخیص دهد، که باعث می شود مدت زمان درک ورودی های حسی برای انان بیشتر شود. برای مثال اخلال در تشخیص حروف، منبع صدا و گرسنگی شود.

اختلال حرکتی مبتنی بر حس : فرد مبتلا در کارهایی که نیاز به کنترل حرکتی، هماهنگی و استقامت دارند؛ دچار مشکل می ‌شود، مانند حفظ تعادل یا صاف نشستن. این افراد در کنترل و پایداری عضلات و مفاصل مشکل دارند.

اختلال پردازش حسی چه پیامدهایی به دنبال دارد؟

اختلالات حسی ممکن است به صورت حساسیت بیش از حد یا کمبود حساسیت نسبت به محرک‌های حسی بروز پیدا کند. برای مثال، کودکی که به صداهای بلند حساس است؛ ممکن است در محیط‌ های پر سر و صدا دچار استرس شده و نتواند به خوبی تمرکز کند. این مسئله می ‌تواند بر توانایی کودک در یادگیری زبان و گفتار نیز تاثیر منفی بگذارد.

علاوه بر این، اختلالات حسی می ‌توانند بر تعاملات اجتماعی کودک نیز تاثیر بگذارند، زیرا مهارت ‌های ارتباطی نقش مهمی در توانایی کودک برای برقراری ارتباط با دیگران دارند. کودکانی که در پردازش محرک‌ های حسی دچار مشکل هستند، ممکن است در فهمیدن قواعد غیرکلامی ارتباطی، مانند زبان بدن و تماس چشمی، دچار مشکل شوند.

روش های درمان اختلال پردازش حسی

برای کمک به کودکانی که با اختلالات حسی دست و پنجه نرم می ‌کنند، متخصصان می ‌توانند از روش‌ های مختلفی استفاده کنند. در اینجا به برخی از روش‌ های مؤثر برای درمان کودکان دارای اختلالات حسی اشاره می ‌کنیم.

• گفتار درمانی

درمان‌ های گفتاری و زبانی است که به بهبود مهارت ‌های ارتباطی کودک کمک می ‌کنند.

• کاردرمانی

کاردرمانی یکی از رایج ‌ترین روش ‌های درمانی برای کودکان با اختلالات حسی است. این روش به کودکان کمک می ‌کند تا مهارت ‌های لازم برای پردازش بهتر محرک‌ های حسی را توسعه دهند.

• تمرینات حسی

تمرینات حسی می ‌توانند در منزل یا کلینیک انجام شوند و شامل فعالیت‌ هایی هستند که به کودکان اجازه می ‌دهند تا با محرک‌ های حسی مختلف تعامل داشته باشند.

• یکپارچگی حسی

این روش به کودکان کمک می ‌کند تا اطلاعات حسی را بهتر سازمان ‌دهی و پردازش کنند. درنتیجه می ‌تواند به بهبود تعامل آن ‌ها با محیط کمک کند.

• بازی درمانی

بازی‌ هایی که به ‌صورت خاص برای کمک به کودکان با اختلالات حسی طراحی شده‌ اند، می ‌توانند به آن ‌ها کمک کنند تا مهارت ‌های حسی خود را در محیط ‌های اجتماعی بهبود بخشند.

• تمرینات حرکتی

تمرینات حرکتی به کودکان کمک می ‌کنند تا با محیط اطراف خود تعامل داشته باشند و مهارت‌ های حرکتی خود را تقویت کنند.

تاثیر اختلال پردازش حسی بر گفتار و زبان

اختلال پردازش حسی (SPD) می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر توانایی ‌های گفتاری و زبانی افراد داشته باشد. این اختلال، که در آن فرد در پردازش اطلاعات حسی دچار مشکل می‌ شود، ممکن است بر توانایی ‌های ارتباطی فرد تأثیر بگذارد، زیرا گفتار و زبان به شدت به دریافت و پردازش دقیق اطلاعات حسی وابسته هستند. افراد مبتلا به SPD ممکن است در تشخیص صداها، تفسیر زبان بدن و فهمیدن نشانه‌ های غیرکلامی دیگران دشواری داشته باشند. همچنین، ممکن است در تولید صداهای گفتاری دقیق و هماهنگی حرکات دهان و زبان برای تکلم مشکل داشته باشند. این مسائل می ‌توانند بر توانایی یادگیری زبان جدید، خواندن، نوشتن و مهارت‌های ارتباطی تأثیر بگذارند.

اختلال یکپارچگی حسی در بزرگسالان نیز رخ می دهد؟

اختلال یکپارچگی حسی، که اغلب در کودکان تشخیص داده می‌شود، می‌ تواند در بزرگسالان نیز ادامه یابد و تأثیرات متفاوتی بر زندگی روزمره و کیفیت زندگی آن‌ ها داشته باشد. بزرگسالان مبتلا به این اختلال، ممکن است در پردازش اطلاعات حسی که از محیط دریافت می ‌کنند دچار مشکل شوند. بزرگسالان با اختلال یکپارچگی حسی ممکن است نسبت به محرک‌ های حسی معمولی مانند صداها، نورها یا لمس اشیاء حساسیت بیشتری نشان دهند. این حساسیت می ‌تواند به صورت تجربه‌ های حسی غیرمعمول، مشکل در تحمل صداها و نورهای شدید، یا حتی عدم توانایی در تشخیص و استفاده صحیح از حس‌ها بروز کند. برای مثال، صدایی که برای اکثر افراد عادی به نظر می‌رسد، ممکن است برای فردی با اختلال یکپارچگی حسی بسیار آزاردهنده یا حتی دردناک باشد. همچنین، تماس پوستی با برخی مواد یا بافت‌ ها ممکن است باعث ناراحتی یا تحریک پوستی شود. این امر چالش‌ هایی در انجام فعالیت‌ های روزانه، مانند کار، تعاملات اجتماعی و حتی فعالیت‌ های ساده مانند خرید منجر خواهد شد.

نتیجه گیری

اختلال پردازش حسی (SPD) یک وضعیت عصبی است که در آن فرد در تفسیر و درک اطلاعات حسی دچار مشکل می ‌شود. این اختلال می‌تواند بر تمام حواس یا فقط یکی از آن ‌ها تأثیر بگذارد و باعث می ‌شود که فرد اطلاعات را شدیدتر یا ضعیف ‌تر از آنچه در واقع هستند، پردازش کند. علل بروز این اختلال متفاوت است و می ‌تواند شامل عوامل ژنتیکی، محیطی و یا ترکیبی از هر دو باشد. برخی از کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم، اختلال کم توجهی/بیش فعالی و سندروم ایکس شکننده، بیشتر در معرض ابتلا به SPD هستند.

یکپارچگی حسی برای تمام افراد، به ویژه کودکان در حال رشد، اهمیت دارد. اختلالات حسی در کودکان می‌ تواند بر جنبه ‌های مختلف رشد و یادگیری آن‌ ها تاثیر بگذارد، از جمله بر توانایی ‌های گفتاری و زبانی. این اختلالات، که گاهی اوقات به عنوان بخشی از طیف اختلالات پردازش حسی (SPD) شناخته می ‌شوند، می‌ توانند باعث شوند که کودک در درک و پاسخ به اطلاعات حسی که از محیط به او می‌رسد، دچار مشکل شود. در نتیجه، درک بهتر یکپارچگی حسی و نحوه کارکرد آن می‌ تواند به والدین، معلمان و متخصصان کمک کند تا حمایت بهتری از کودکان ارائه دهند و به آن‌ها در دستیابی به پتانسیل کامل خود کمک کنند.

پرسش های متداول

پرسش 1: اختلال پردازش حسی چیست؟

اختلال پردازش حسی (SPD) یک اختلال عصبی است که در آن، فرد در تفسیر و درک اطلاعات ورودی حسی دچار مشکل می ‌شود. این اطلاعات حسی می‌ توانند شامل داده‌ هایی از حواس بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی باشند. افراد مبتلا به SPD ممکن است این اطلاعات را شدید تر یا ضعیف ‌تر از آنچه واقعاً هستند، پردازش کنند.

پرسش 2: چه کسانی در معرض اختلال پردازش حسی هستند؟

اختلال پردازش حسی معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده می ‌شود و ممکن است در بزرگسالی نیز ادامه یابد. کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم، اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) و سندروم ایکس شکننده بیشتر در معرض ابتلا به SPD هستند.

پرسش 3:آیا اختلال پردازش حسی بر مهارت های گفتار و زبان تاثیر دارد؟

بله؛ این اختلال، که در آن فرد در پردازش اطلاعات حسی دچار مشکل می‌ شود، ممکن است بر توانایی ‌های ارتباطی فرد تأثیر بگذارد، زیرا گفتار و زبان به شدت به دریافت و پردازش دقیق اطلاعات حسی وابسته هستند.