موتیسم یا لالی انتخابی؛ تعریف، دلایل، علائم و روش های درمان
موتیسم انتخابی، که به آن لالی انتخابی نیز گفته می شود، یک اختلال اضطرابی است که در آن فرد در برخی موقعیت های اجتماعی قادر به صحبت کردن نیست. این شرایط معمولاً در دوران کودکی شروع می شود و می تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد. این اختلال بیشتر از آنکه نشانه ای از خجالت یا کم رویی باشد، نشاند هنده یک مشکل اضطرابی عمیق تر است و می تواند با سایر شرایط مرتبط با اختلالات اضطراب همپوشانی داشته باشد. در این مقاله از کلینیک ریان به طور کامل درمورد موتیسم انتخابی صحبت می کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
1- موتیسم انتخابی چیست؟
2- علل بروز موتیسم انتخابی
3- علائم لالی انتخابی
4- لالی انتخابی چگونه در کودکان تشخیص داده می شود؟
5- آیا موتیسم انتخابی در بزرگسالی نیز رخ می دهد؟
6- روش های درمان موتیسم انتخابی
7- اهمیت گفتار درمانی در درمان سکوت انتخابی
8- نتیجه گیری
9- پرسش های متداول
موتیسم انتخابی چیست؟
موتیسم انتخابی (Selective mutism) به عدم توانایی یا دشواری در صحبت کردن در موقعیت های خاص اجتماعی اطلاق می شود، جایی که فرد در آن احساس راحتی نمی کند. این اختلال به عنوان یک اختلال اضطرابی در نسخه ی پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) طبقهبندی شده است.
علل بروز موتیسم انتخابی
دلایل دقیق موتیسم انتخابی هنوز به طور کامل شناخته شده نیست، اما تحقیقات نشان می دهد که عوامل ژنتیکی، محیطی و روان شناختی می توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند. اضطراب، خجالتی بودن و ترس از ارزیابی منفی از جانب دیگران، از جمله عواملی هستند که می توانند باعث بروز موتیسم انتخابی شوند.
علائم لالی انتخابی
- مهار شدن صحبت کردن توسط اضطراب، ترس یا خجالت
- اجتناب از تماس چشمی
- کم تحرکی
- عدم بیان هنگام قرار گرفتن در موقعیت های ترسناک
- استفاده از ارتباطات غیرکلامی برای بیان نیازها
- عدم توانایی در پیدا کردن دوست و هم بازی
- خجالتی بودن بیش از حد
- احساس یخ زدگی و عصبانیت در گفتگو با غریبه ها
- لرزش، بی قراری و سرخ شدن
- تعریق زیاد
- مشکلات معده
- افزایش ضربان قلب
لالی انتخابی چگونه در کودکان تشخیص داده می شود؟
تشخیص موتیسم انتخابی در کودکان مستلزم یک ارزیابی دقیق توسط متخصصان بهداشت روانی است. این فرآیند شامل بررسی دقیق علائم و رفتارهای کودک در موقعیت های مختلف اجتماعی و همچنین بررسی نشانه های اضطرابی می باشد. متخصصان ممکن است از پرسشنامه های غربالگری، چک لیست ها یا ابزارهای دیگری برای کمک به تعیین اینکه آیا فرد معیارهای تشخیصی را برآورده میکند یا خیر، استفاده کنند.
در طول این ارزیابی، ممکن است از والدین، مراقبان یا معلمان کودک مصاحبه هایی انجام شود تا اطلاعات بیشتری در مورد تجربیات و سایر عواملی که ممکن است به این شرایط کمک کنند، به دست آید. همچنین، ممکن است ارزیابی های شنوایی یا گفتاری انجام شود تا بررسی شود که آیا کودک دارای تأخیر کلامی نیز هست یا خیر.
یکی از معیارهای اصلی برای تشخیص موتیسم انتخابی، شکست مداوم در صحبت کردن در موقعیت های اجتماعی خاصی است که انتظار می رود فرد صحبت کند (مانند مدرسه)، با وجود اینکه در سایر موقعیت ها صحبت می کند. علاوه بر این علامت اصلی، کودک باید نشانه های زیر را نیز نشان دهد:
- علائم موتیسم انتخابی باید حداقل برای یک ماه وجود داشته باشد، و نه فقط در اولین ماه مدرسه.
- کودک باید زبان گفتاری را درک کند و توانایی صحبت کردن به طور عادی در برخی موقعیت ها (معمولاً در خانه با افراد آشنا) داشته باشد.
- نهایتاً، عدم صحبت کردن باید با عملکرد تحصیلی یا اجتماعی کودک تداخل داشته باشد.
آیا موتیسم انتخابی در بزرگسالی نیز رخ می دهد؟
موتیسم انتخابی معمولاً در دوران کودکی تشخیص داده میشود و ممکن است با رشد فرد تغییر کند. کودکان ممکن است در موقعیت های خاصی مانند مدرسه یا با افراد غیرآشنا قادر به صحبت کردن نباشند، در حالی که در خانه یا با افراد آشنا به راحتی صحبت می کنند. در بزرگسالان، این اختلال می تواند به شکل های مختلفی بروز کند. علائم موتیسم انتخابی در بزرگسالی با علائم اختلال اضطراب اجتماعی شباهت دارد. اینگونه افراد از فضاهای عمومی ترس داشته و از موقعیت های اجتماعی دوری می کنند.
روش های درمان موتیسم انتخابی
درمان موتیسم انتخابی معمولاً شامل رویکردهای روانشناختی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT)، گفتار درمانی، دارو درمانی، درمانهای مبتنی بر خانواده و مداخلات مدرسه ای است. هدف از این درمان ها کاهش اضطراب و تقویت مهارت های ارتباطی است.
اهمیت گفتار درمانی در درمان سکوت انتخابی
گفتار درمانی نقش حیاتی در درمان موتیسم انتخابی دارد، زیرا به کودکان کمک می کند تا مهارت های ارتباطی خود را تقویت کنند و اضطراب مرتبط با صحبت کردن در موقعیتهای اجتماعی خاص را کاهش دهند. گفتار درمانی می تواند شامل تکنیک های مختلفی باشد که هدف آنها تشویق کودک به استفاده از زبان گفتاری و تقویت تجربیات موفقیت آمیز صحبت کردن باشد. یکی از رویکرد های مهم در گفتار درمانی، استفاده از تکنیک های CBT است که شامل برنامه ریزی گام به گام برای انجام رفتارهای صحبت کردن و پاداش به کودک است. این تکنیک ها می توانند شامل مدیریت پیامد، شکلدهی، تحویل تدریجی محرک و حساسیتزدایی سیستماتیک باشند.
- مدیریت پیامد، به استفاده از پاداش برای تشویق اشاره دارد، که ممکن است شامل تقویت اولیه ارتباطات غیرکلامی مانند اشاره کردن و زمزمه کردن باشد.
- شکل دهی شامل ارائه تشویق برای نزدیک شدن های رفتار گفتاری هدف (مانند حرکت دهان بدون صدا، زمزمه کردن، صحبت کردن در تلفن) و بعداً برای گفتار عادی است.
- تحویل تدریجی محرک بر اساس موفقیت های مدیریت پیامد و شکلدهی ساخته شده و شامل افزایش تدریجی تعداد افراد و مکان هایی است که در آن ها پاداش داده می شود. به عنوان مثال، کودک ممکن است ابتدا برای صحبت کردن با همکلاسی که قبلاً با او خارج از مدرسه صحبت می کرده، پاداش بگیرد. به تدریج، دانشآموزان دیگری به گروه معرفی می شوند تا کودک بتواند در حضور یک گروه بزرگ از همسالان، صحبت کند.
- حساسیت زدایی سیستماتیک معمولاً شامل استفاده از مهارت های آرام سازی همراه با قرار گرفتن تدریجی در موقعیت های اضطراب آورتر است. در این نوع مداخله، یک سلسله مراتب از رویدادهای گفتاری اضطراب آور ساخته می شود. درمان شامل یک سری از تجربیات تصوری و واقعی (در زندگی واقعی) با موقعیت های ترسناک است.
- آموزش مهارتهای اجتماعی نیز ممکن است برای کاهش اضطراب و تسهیل گفتار با همسالان استفاده شود. این شامل یادگیری چگونگی شروع کردن مکالمات، نوبت گرفتن، برقراری تماس چشمی و درک رفتار غیرکلامی دیگران است.
نتیجه گیری
گفتار درمانی به عنوان بخشی از یک تیم درمانی چند تخصصی عمل می کند و اغلب با تیم های مبتنی بر مدرسه (مانند معلمان، مشاوران راهنمایی، کارکنان مدرسه) و متخصصان بهداشت رفتاری (مانند روانشناسان مدرسه یا بالینی، روانپزشکان، کارکنان اجتماعی مدرسه) همکاری می کند. همکاری بین گفتار درمانگر و اعضای تیم اختصاص یافته برای ارزیابی و درمان مناسب به بسیار مهم است. زیرا موتیسم انتخابی یک اختلال مبتنی بر اضطراب است که می تواند به طور قابل توجهی بر توانایی دسترسی به مهارت های گفتار و زبان تأثیر بگذارد.
پرسش های متداول
پرسش 1: موتیسم یا لالی انتخابی چیست؟
لالی انتخابی (SM) یک اختلال روانی است که در آن فرد به دلیل ترس یا اضطراب، در شرایط خاصی قادر به صحبت کردن نیست. این شرایط معمولاً در کودکی شروع می شود، اما می تواند تا بزرگسالی نیز ادامه یابد. تشخیص و درمان سریع این وضعیت، به ویژه در دوران کودکی، چشم انداز کلی آن را بهبود می بخشد.
پرسش 2: چه عواملی باعث لالی انتخابی میشوند؟
دلایل دقیق لالی انتخابی هنوز ناشناخته است، اما تحقیقات نشان می دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی می تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد. برای مثال، اضطراب اجتماعی و تجربیات منفی می توانند به تشدید این وضعیت کمک کنند.
پرسش 3: لالی انتخابی چه علائمی دارد؟
علائم می توانند شامل عدم توانایی صحبت در موقعیتهای اجتماعی خاص، مانند مدرسه یا محل کار باشد. حتی اگر فرد در شرایط دیگر به راحتی صحبت کند. این “انتخابی” بودن به معنای آن است که فرد تصمیم به سکوت نمی گیرد، بلکه به دلیل اضطراب قادر به صحبت کردن نیست.
پرسش 4: چگونه می توان لالی انتخابی را درمان کرد؟
درمان می تواند شامل روادرمانی، مانند درمان رفتاری شناختی، و گاهی اوقات دارو باشد. هدف از درمان کمک به فرد است تا بتواند در موقعیت های اجتماعی به طور موثرتری ارتباط برقرار کرده و اضطراب خود را مدیریت کند.
پرسش 5: آیا فشار آوردن به کودک برای صحبت کردن در درمان لالی انتخابی مفید است؟
فشار آوردن به کودک برای صحبت کردن معمولاً توصیه نمی شود. زیرا می تواند اضطراب را افزایش دهد و موقعیت را بدتر کند. به جای آن، تشویق ملایم و حمایت مداوم می تواند به کودک کمک کند تا اعتماد به نفس لازم برای ارتباط برقرار کردن را پیدا کند.
