همه چیز درباره گفتار درمانی در کودکان
یکی از مهم ترین شاخه های گفتار درمانی، گفتار درمانی کودکان است. کودکان ممکن است به دلایل مختلفی از جمله مشکلات عضوی، ساختاری، روحی و… دچار برخی اختلالات در گفتار و زبان شوند. برخی کودکان نمی توانند به خوبی صحبت های دیگران را درک کنند. یا ممکن است نتوانند منظور و افکار خود را به خوبی بیان کنند. در اینگونه موارد، شروع به موقع گفتار درمانی موجب بهبود کودک می شود و از بروز مشکلات عدیده در آینده او جلوگیری می کند. در این مقاله از کلینیک ریان، به بررسی همه جوانب گفتار درمانی در کودکان می پردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
1- گفتار درمانی در کودکان
2- جدول مراحل رشد (Development Path) کودکان از تولد تا 10 سالگی
3- روش ها و مراحل گفتاردرمانی کودکان
4- چرا باید حواسمان شش دانگ به نحوه رشد گفتاری و زبانی کودکمان باشد؟
5- سن مناسب گفتار درمانی در کودکان
6- انواع اختلالات زبان و گفتار در کودکان
7- نتیجه گیری
8- پرسش های متداول
گفتار درمانی در کودکان
در مقاله «روش های اثربخش در گفتار درمانی کودکان» به بررسی اثربخشی گفتار درمانی کودکان پرداختیم. توانایی گفتار درمانی در بهبود مشکلات گفتاری کودکان بر کسی پوشیده نیست.اما این روش مخصوصا در کوذکان ممکن است با چالش‌ها و مشکلاتی همراه باشد؛ که با توجه به تلاش و همکاری کودک و گفتاردرمانگر، این چالش‌ها قابل پیشگیری و حل هستند.
جدول مراحل رشد (Development Path) کودکان از تولد تا 10 سالگی
جدول توسعه کودکان از تولد تا 10 سالگی به شما نشان می‌دهد که چگونه مهارت‌ها و توانایی‌های کودکان در بازه های سنی مختلف ارتقاء می‌یابد. این جدول نشان می‌دهد که کودکان در هر مرحله از توسعه خود نیاز به توجه و حمایت دارند تا به بهترین شکل ممکن رشد کنند. از آنجایی که توسعه گفتاری نیز در این بازه‌های سنی مهم است، استفاده از گفتار درمانی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های گفتاری خود را بهبود دهند و با موفقیت به مراحل توسعه بعدی برسند.
| سن کودک | توسعه جسمانی | توسعه شناختی | توسعه اجتماعی و اختلالات گفتاری |
| تولد تا 1 سال | رشد سریع فیزیکی و تکامل حسی | شناخت اولیه و برقراری ارتباط با والدین | تجربه صداها و کلمات ساده |
| 1-3 سال | افزایش توانایی حرکتی و زبانی | توسعه مهارت‌های زبانی و شناختی | شروع گفتار و جملات کوتاه |
| 3-5 سال | توسعه مهارت‌های اجتماعی | افزایش قدرت تفکر و حل مسئله | تکامل گفتار و درک جملات پیچیده |
| 5-7 سال | بهره‌برداری از توانایی‌های حرکتی بیشتر | توسعه مهارت‌های مطالعه و نوشتاری | افزایش دایره واژگان و توانایی گفتاری |
| 7-10 سال | توانایی‌های جسمانی پیشرفته تر | توسعه توانایی‌های تفکری پیچیده‌تر | پیشرفت در مهارت‌های گفتاری و نوشتاری |
روش ها و مراحل گفتاردرمانی کودکان
- تشخیص مشکلات: ابتدا، گفتاردرمانگر باید مشکلات گفتاری کودک را تشخیص دهد. این تشخیص شامل بررسی مهارت‌های گفتاری کودک و شناخت مشکلات مرتبط با صدا، لغات، نحوه تلفظ و جملات است.
- برنامه‌ریزی هدف و تکنیک های مناسب: پس از تشخیص مشکلات، یک برنامه درمانی تهیه می‌شود. این برنامه شامل تعیین اهداف مشخص برای بهبود مهارت‌های گفتاری کودک است. هر هدف باید متناسب با وضعیت کودک و قابل ارزیابی باشد.
- جلسات گفتار درمانی: جلسات گفتار درمانی به صورت منظم و به تعداد تعیین شده برگزار می‌شوند. در این جلسات، کودک به همراه گفتاردرمانگر تمرینات مختلفی انجام می‌دهد. این تمرینات می‌توانند شامل تکلیف‌های صدا، تلفظ کلمات، توانایی ترتیب جملات و موارد مشابه باشد.
- استفاده از وسایل و ابزارهای آموزشی در یک محیط آرام و شاد: برای تسریع فرآیند گفتار درمانی، از ابزارهای آموزشی مثل بازی‌ها بهره می‌برند. این موارد معمولاً جذابیت دارند و کودک را به مشارکت فعال تر ترغیب می‌کنند.
- تمرینات خانگی:کودکان می بایست به همراه والدین و نزدیکان خود، تمرینات خاصی در خانه انجام دهند تا به تدریج مهارت‌های گفتاری کودک را تقویت کنند. همچنین می توان از حضور یک گفتاردرمانگر برای جلسات گفتار درمانی در منزل نیز بهره برد.
- ارزیابی و پیگیری: پس از مدتی از شروع جلسات، پیشرفت‌های کودک ارزیابی می‌شوند؛ و در صورت لزوم، برنامه ها و هدف‌های جدیدی برای بهبود تعیین می‌شود.
- تمرین مکرر: مهارت‌های گفتاری به مرور زمان تقویت می‌شوند. بنابراین، تمرینات مکرر و مداوم بسیار مهم هستند تا کودک بتواند مهارت‌های خود را تثبیت کند. در نظر داشته باشید که این راه طولانی است. پس برای دریافت یک نتیجه همیشگی باید ثابت قدم باشید.
- ترکیب گفتار درمانی با توانایی‌های اجتماعی: گفتار درمانی معمولا با توانایی‌های اجتماعی کودک ترکیب می‌شود. این به کودک کمک می‌کند تا بهترین شکل ممکن در موقعیت‌های اجتماعی از مهارت‌های گفتاری خود استفاده کند.
- تشویق و تعامل مثبت: اثربخشی گفتار درمانی به شدت به تعامل مثبت و تشویق از سوی والدین و مراقبان وابسته است. کودکان نیاز به حمایت و تشویق برای ادامه تلاش و بهبود مهارت‌های گفتاری دارند.
در نتیجه، گفتاردرمانی به کودکان با مشکلات گفتاری اجازه می‌دهد با ترکیب تمرینات و تعامل مثبت به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های گفتاری بهبود یابند و با موفقیت به مراحل توسعه بعدی برسند.
چرا باید حواسمان شش دانگ به نحوه رشد گفتاری و زبانی کودکمان باشد؟
در اینجا به توضیح کامل درباره عدم توجه به مشکلات گفتاری کودکان و عواقب آن می پردازیم:
- تأخیر در تشخیص مشکلات: یکی از اصلی‌ترین مشکلات عدم توجه به مشکلات گفتاری کودکان، تأخیر در تشخیص این مشکلات است. اگر مشکلات به موقع تشخیص داده نشوند، فرصت برای اصلاح و بهبود آنها از دست می‌رود.
- مشکلات اجتماعی: کودکان با مشکلات گفتاری ممکن است مشکلات اجتماعی نیز داشته باشند. عدم توانایی در برقراری ارتباط با دیگران یا تفاوت‌های گفتاری ممکن است باعث ایجاد مشکلات اجتماعی شود. با گفتار درمانی می توان ارتباطات اجتماعی کودکان را بهبود بخشید.
- کاهش اعتماد به نفس: کودکانی که مشکلات گفتاری دارند و توجه به مشکلات آنها نشود، ممکن است اعتماد به نفس خود را از دست بدهند. این موضوع می‌تواند بر توانایی آنها در مواجهه با چالش‌های زندگی تأثیر بگذارد.
- تأثیر بر یادگیری تحصیلی: مشکلات گفتاری می‌توانند تأثیرات منفی بر یادگیری تحصیلی کودکان داشته باشند. به دلیل اهمیت مهارت‌های گفتاری در یادگیری زبان و ارتباط با معلمان و همکلاسی‌ها، عدم توجه به این مشکلات می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
- تأثیر بر روابط خانوادگی: مشکلات گفتاری کودکان می تواند تأثیرات منفی بر روابط خانوادگی داشته باشد. افراد خانواده ممکن است به دنبال حل مشکلات گفتاری کودکان باشند و این ممکن است منجر به بروز تنش‌ها در خانواده شود.
- از دست دادن فرصت‌های اصلاح: اگر مشکلات گفتاری کودک در مراحل آغازین تشخیص داده نشوند، فرصت‌های اصلاح آنها از دست می‌روند. بهبود مهارت‌های گفتاری کودکان نیاز به زمان دارد، بنابراین تشخیص به موقع و شروع به گفتار درمانی بسیار حیاتی است.
- افزایش هزینه‌ها: علاج مشکلات گفتاری در مراحل آغازین از هزینه‌های کمتری برخوردار است. اگر تأخیر در تشخیص و درمان این مشکلات رخ دهد، هزینه‌ها برای خانواده‌ها بیشتر می‌شود.
سن مناسب گفتار درمانی در کودکان
تشخیص و درمان مشکلات گفتاری در کودکان در سن مناسب، بسیار حائز اهمیت است. انتخاب سن مناسب برای شروع گفتار درمانی می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر موفقیت این روش در بهبود مهارت‌های گفتاری کودکان داشته باشد. تشخیص مشکلات گفتاری در کودکان معمولا از سنین پایین شروع می‌شود. زیرا باعث می شود گفتاردرمانگران برنامه‌ریزی درمانی مناسب تر، کم هزینه تر و سریع تری را اجرا کنند. برای تشخیص سن مناسب برای شروع گفتار درمانی کودکتان به موارد زیر توجه کنید:
- پس‌زمینه و حمایت خانواده نیز در تصمیم گیری برای شروع گفتار درمانی مهم است. والدین و خانواده باید به دنبال تشخیص و درمان مشکلات گفتاری بوده و آمادگی برای همکاری با گفتاردرمانگر را داشته باشند.
- دقت داشته باشید که اگر مشکلات گفتاری کودک موجب مشکلات جدی در زمینه‌های یادگیری، ارتباطات اجتماعی یا تأثیرات روانی شده باشد، می بایست زودتر شروع به گفتار درمانی صورت بگیرد. به عنوان مثال، کودکانی که تأخیر در توسعه گفتاری دارند و در مقایسه با همسالان خود توانایی‌های گفتاری کمتری دارند، بهتر است که زودتر به گفتار درمانی مراجعه کنند. این اقدام می‌تواند به کودک کمک کند که سریع‌تر به مهارت‌های گفتاری دست یابد.
- از طرف دیگر، ورود کودک به مدرسه ممکن است با افزایش فشارها و تقاضاهای گفتاری همراه باشد. اگر کودک مشکلات گفتاری دارد، شروع گفتار درمانی قبل از ورود به مدرسه ممکن است به کودک کمک کند تا با موفقیت با محیط مدرسه سازگار شود.
در نهایت، سن مناسب گفتار درمانی کودکان، باید با مشورت متخصصان گفتاردرمانی انجام بگیرد. آنها می‌توانند بر اساس نیازهای خاص کودک شما، سن مناسب برای شروع گفتار درمانی را تعیین کنند.
انواع اختلالات زبان و گفتار در کودکان
به طور کلی کودکان ممکن است دچار یکی از سه نوع اختلال زبانی زیر باشند:
- اختلال زبان بیانی: وقتی که کودک نمی تواند افکار خود را به خوبی بیان کند.
- اختلال زبان دریافتی: وقتی که کودک نمی تواند به خوبی متوجه حرف ها و صحبت های دیگران شود.
- اختلال زبانی مختلط (دریافتی و بیانی): وقتی کودک هر دو اختلال قبلی را دارد.
اگر بخواهیم به طور مفصل تر انواع اختلالات گفتاری زبانی کودکان را بیان کنیم؛ شامل موارد زیر می شود:
- اختلال گفتاری عضوی: این نوع اختلالات معمولا ناشی از مشکلات عضوی در سیستم گفتاری کودک است. این مشکلات می‌توانند به عنوان نتیجه مشکلات فیزیکی (مانند بیماری‌های عضلانی یا تنفسی) یا مشکلات مغزی (مانند ضربه مغزی یا کمبود اکسیژن) ایجاد شوند.
- اختلال گفتاری ساختاری: این نوع اختلالات مرتبط با ساختار گفتاری کودک می‌باشد. به عبارت دیگر، کودکان با این نوع اختلالات، مشکل در تلفظ و ترتیب صداها و کلمات دارند. این مشکل ممکن است به صورت اختلال تلفظی (مثل عدم توانایی در تلفظ صداها) یا اختلال دیس‌آرتری (مثل جابه‌جایی کلمات در جملات) ظاهر شود.
- اختلال گفتاری زبانی: این نوع اختلالات مرتبط با توانایی کودک در استفاده از زبان است. کودکان ممکن است مشکل در مفهوم دهی، تشخیص دادن نقش‌های گرامری یا ترتیب جملات داشته باشند.
- اختلال گفتاری فلوئنسی: در این نوع اختلال، کودکان ممکن است دچار فلوئنسی خواندن (زمانی که شخص توقف در خواندن دارد) یا فلوئنسی گفتار (زمانی که شخص مشکل قطع و وصل کردن جملات و کلمات در حین گفتار دارد) شوند.
- اختلال گفتاری تنظیمی: در این نوع اختلالات، کودکان در تنظیم و ترتیب کلمات در جملات مشکل دارند. ممکن است جملات آنها بی‌نظم یا نامناسب به نظر برسد.
- اختلال گفتاری غیرعضوی: این نوع اختلالات ممکن است به علت عوامل ناشی از محیط و شرایط زندگی باشد. به عنوان مثال، نادیده گرفتن گفتار کودک توسط والدین یا همسالان، می‌تواند به اختلالات گفتاری منجر شود.
- اختلال گفتاری تأخیری: این نوع اختلالات به تأخیر در توسعه مهارت‌های گفتاری در کودکان ارتباط دارد. به عبارت دیگر، کودکان با تأخیر گفتاری در مقایسه با همسالان خود دارای مهارت‌های گفتاری کمتری هستند.
- اختلال گفتاری مخفی: برخی از کودکان ممکن است اختلالات گفتاری خود را پنهان کنند و در معمولی بودن گفتار خود تلاش کنند. این مشکل ممکن است به طور اتفاقی یا عمدی به وقوع بپیوندد.
نتیجه گیری
به عنوان والدین، معلمان و مربیان، باید بدانید که شناخت انواع مختلف اختلالات گفتاری در کودکان می‌تواند به تشخیص و درمان زودهنگام این مشکلات کمک کند. درنتیجه کودکان می توانند مهارت‌های گفتاری خود را بهبود دهند و با موفقیت در زمینه‌های مختلف زندگی پیش بروند.
پرسش های متداول
پرسش1: تاخیر در گفتاردرمانی کودکان چه عواقبی دارد؟
تاخیر در گفتاردرمانی کودکان باعث مشکلات بسیاری از جمله طولانی و پرهرینه شدن روند درمان، پایین آمدن اعتماد بهنفس کودکان، ایجاد مشکلات اجتماعی و تحصیلی و … خواهد شد.
پرسش2: انواع اختلالات زبانی و گفتاری در کودکان چیست؟
به طور کلی اختلالات گفتاری زبانی کودکان شامل یکی از سه نوع اختلال زبانی دریافتی (متوجه نشدن صحبت های دیگران)، اختلال زبانی بیانی (عدم توانایی در بیان صحیح) یا اختلال زبانی مختلط (هر دو اختلال قبلی) است.
پرسش3: سن مناسب گفتار درمانی کودکان چه زمانی است؟
تشخیص مشکلات گفتاری در کودکان معمولا از سنین پایین شروع می‌شود. زیرا باعث می شود گفتاردرمانگران برنامه‌ریزی درمانی مناسب تر، کم هزینه تر و سریع تری را اجرا کنند.
