سن مناسب برای شروع گفتار درمانی چه زمانی است؟
بهترین زمان و سن مناسب برای شروع گفتاردرمانی کودکان موضوع مهمی است که بسیاری از والدین به دنبال پاسخ آن هستند. زیرا حرف زدن یکی از نقاط مهم رشدی در کودکان است که برای برخی از آنها چالش برانگیز می شود. اما آیا واقعاً بهترین زمان برای آغاز گفتار درمانی کودکان، زمان مواجه با مشکلات و تاخیرهای گفتاری است؟ یا می توان خیلی زودتر و با اولین نشانه ها به این مسئله پی برد؟ مسلما می توان هر کونه اختلال در گفتار و زبان کودک را در همان سال اول یا دوم متوجه شد و در پی رفع آن برآمد.
در این مقاله، سعی می کنیم به شما کمک کنیم تا متوجه شوید سن مناسب گفتار درمانی چه زمانی است و آیا کودکتان به گفتار درمانی نیاز دارد یا خیر. با کلینیک ریان همراه باشید تا گفتار درمانی را از زاویه های مختلف بررسی کنیم و به پاسخ هایی که به دنبال آن ها هستید، برسیم.
درک گفتاردرمانی
حرف زدن یکی از مهارت های ضروری در زندگی است که برای رشد و توسعه کودکان بسیار مهم است. در برخی موارد، کودکان ممکن است مشکلاتی در توسعه زبان و گفتار داشته باشند که نیاز به مداخله ویژه از جانب متخصصان گفتاردرمانی (گفتار درمانگر) دارد؛ حتی از سن دو سالگی. اما چه زمانی سن مناسب برای شروع این نوع درمان است؟ در ادامه این سوال را به طور کامل پاسخ می دهیم.
مراحل توسعه گفتار و زبان از بدو تولد
در هر مرحله از سیر توسعه گفتار و زبان کودک، توانایی ها و مهارت های گفتاری و زبانی او در حال تکوین و تغییر است. در زیر مراحل توسعه گفتار و زبان از بدو تولد تا دوره پیش از ورود به مدرسه (با قید سن) توضیح داده شده است:
- 0-6 ماه:
در این مرحله، کودکان تمایل دارند صداها را تقلید کنند و صداهای غیرقابل اختیار خود را (آقون آقون و…) تولید می کنند. آنها با شنیدن صداهای محیطی و نیز صحبت های بزرگسالان، با زبان اطرافیان آشنا می شوند. یک نوزاد سه ماهه می تواند به صداها واکنش نشان داده و در زمان صحبت کردن دیگران بخندد یا ساکت شود. همچنین صدای والدینش را تشخیص می دهد. نوزاد 4 تا 6 ماهه به اسباب بازی های صدادار و موسیقی توجه ویژه ای می کند.
- 6-12 ماه:
در این دوره، کودکان به تولید صداهای ساده می پردازند. آنها کلمات ساده را تکرار می کنند و شروع به استفاده از برخی کلمات تک کلمه ای می کنند، مثل “مامان” و “بابا“. نوزاد 7 تا 12 ماهه به بازی هایی مانند دالی موشه علاقه دارد و به دنبال صداهای محیط می رود. همچنین شروع به پاسخگویی به حرف ها و حرکات دیگران می کند.
- 1-2 سال:
تعداد کلماتی که کودکان در این مرحله می توانند استفاده کنند، افزایش می یابد. آن ها جملات ساده و دو کلمه ای می سازند و از کلمات ساده و پرکاربرد برای بیان احساسات و نیازهای خود استفاده می کنند. یک کودک 1 تا 2 ساله باید بتواند به سوالات ساده دیگران واکنش نشان دهد و به گوش دادن شعر و داستان علاقه مند باشد.
- 2-3 سال:
در این مرحله، زبان کودکان به طور قابل توجهی پیشرفت می کند. آنها جملات بیشتر و پیچیده تری ( دو تا سه کلمه ای) را تشکیل می دهند و توانایی انتقال داستان های کوتاه و توصیف اشیاء را دارند. یک کودک 2 ساله باید حداقل 300 کلمه بلد باشد. مشکلات تلفظی مانعی ندارد و رفته رفته حل می شود.
- 3-4 سال:
کودکان در این مرحله توانایی بیان خود را بهبود می بخشند و دارای دایره واژگان گسترده تری می شوند. آن ها جملات کامل و پیچیده تری را تشکیل می دهند و می توانند در مورد تجربیات و داستان های خود صحبت کنند.
- 4-5 سال:
در این دوره، کودکان توانایی بیان خود را بهبود داده و درک مفاهیم پیچیده تری از زبان را نشان می دهند. آنها جملات روان تری را تشکیل می دهند و توانایی بیان افکار و احساسات خود را دارند.
مهارت های ذکر شده در بالا کلی است و ممکن است برای همه کودکان درست نباشد. زیرا تاخیر در گفتار در بعضی خانواده ها طبیعی است.
نشانه های نیاز به گفتار درمانی در کودکان
نشانه های نیاز به گفتاردرمانی در کودکان می تواند متنوع و گاهی پیچیده باشد. این نشانه ها ممکن است به صورت فیزیکی یا رفتاری ظاهر شوند و نیازمند توجه و مداخله متخصصان گفتاردرمانی باشند. در زیر به برخی از نشانه هایی که ممکن است نیاز به گفتاردرمانی را نشان دهند، پرداخته شده است:
- تاخیر در توسعه گفتاری:
اگر کودک نتواند در سن مناسب صحبت کند یا با تأخیر در توسعه مهارت های زبانی مواجه باشد، این می تواند نشانه ای برای نیاز به گفتاردرمانی باشد.
- ناپیوستگی گفتار:
کودکانی که دچار ناپیوستگی یا ناهماهنگی در گفتار خود هستند، ممکن است نیاز به مداخله ویژه داشته باشند.
- عدم توانایی در تشخیص و تفسیر زبان:
ممکن است کودکان نتوانند واژگان را به درستی درک کنند و یا جملات را به درستی ترکیب کنند. این موضوع نشانه ای برای مشکلات زبانی و نیاز به گفتاردرمانی است.
- نحوه صحبت کردن غیرعادی:
شامل صدای خیلی بلند یا خیلی کم، تکرار کلمات یا جملات، استفاده نادرست از واژگان و یا صحبت کردن به صورت خیلی سریع یا خیلی کند.
- مشکلات در فهم و استفاده از زبان:
کودکانی که مشکل در فهم و درک گفتار دیگران دارند، ممکن است به گفتاردرمانی نیاز داشته باشند.
- مشکلات تلفظی:
کودکانی که دارای مشکلات تلفظی هستند ممکن است واژگان یا صداها را به طور صحیح تلفظ نکنند. این ممکن است باعث مشکل در درک و فهم گفتار آن ها شود.
- کاهش توجه و تمرکز در گفتار:
کودکانی که به دلیل مشکلات گفتاری نتوانند به درستی تمرکز کنند و یا دشواری در توجه به گفتار دیگران دارند، ممکن است نیاز به مداخله ویژه داشته باشند.
- مشکلات در ارتباطات و تعامل اجتماعی:
کودکانی که دارای مشکلات گفتاری هستند، دشواری در برقراری ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران دارند.
- تأخیر در توانایی خواندن و نوشتن:
گاهی مشکلات گفتاری می تواند تأثیری بر روند یادگیری خواندن و نوشتن داشته باشد و باعث تأخیر در این زمینه ها شود.
- مشکلات در تفکر و فراگیری:
کودکانی که دارای مشکلات گفتاری هستند ممکن است دشواری در تفکر، حل مسئله و فراگیری داشته باشند که نیازمند مراقبت و مداخله تخصصی هستند.
باید توجه داشت که این نشانه ها ممکن است به صورت ترکیبی در کودکان ظاهر شوند. در نتیجه برای تشخیص وضعیت بهتر، مشاوره با متخصصان گفتاردرمانی ضروری است.
سن مناسب برای گفتار درمانی
گاهی نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد یک کودک به مشاوره و گفتاردرمانی نیاز دارد. برخی از مهم ترین نشانه ها را در بخش قبلی توضیح دادیم. علاوه بر این، عوامل مختلفی مانند سابقه خانوادگی، جمعیت خانوده و … هم هستند که تعیین می کنند کی بهترین زمان برای شروع این نوع درمان است. هر کودکی برای شروع گفتاردرمانی زمان مناسبی دارد که بسته به مراحل توسعه گفتاری، بیماریهای مرتبط و نیازهای شخصی، تعیین می شود. اهمیت مداخله زود هنگام و شناخت اختلالات متداول گفتاری در کودکان از موارد مهم در این زمینه است. از این رو والدین و نزدیکان کودک باید رشد و توسعه گفتاری، شنیداری و وفهم کودک را زیر نظر داشته باشند.
اهمیت مداخله زودهنگام برای شروع گفتار درمانی کودکان
مداخله زودهنگام در گفتاردرمانی کودکان بسیار حائز اهمیت است و می تواند تأثیرات مثبت بسیاری بر روی پیشرفت و توسعه آینده کودک داشته باشد. این مداخله به معنای شروع گفتار درمانی با مشاهده اولین مشکلات گفتاری در کودک است، حتی اگر این مشکلات به نظر مسائل کوچکی باشند.
- ارتباط با پیشرفت و توسعه آینده کودک:
شروع زودهنگام گفتاردرمانی می تواند به کودک کمک کند تا مهارتهای گفتاری و زبانی خود را بهبود بخشد و در آینده به شکل موثرتری در ارتباط با دیگران و در یادگیری در محیط تحصیلی عمل کند.
- حداقل کاهش تأخیر در توسعه زبانی:
زودترین زمان ممکن برای شروع مداخله، می تواند باعث کاهش حداقلی در تأخیر توسعه زبانی و گفتاری کودک شود. این کمک می کند تا کودکان سریع تر به مهارت های لازم در زمینه گفتاری دست یابند.
- ارتباط با موفقیت تحصیلی:
مداخله زودهنگام می تواند به کودک کمک کند تا در محیط تحصیلی موفقیت بیشتری داشته باشد. مهارت های زبانی و گفتاری قوی تر، بهترین پایه را برای یادگیری موثر در مدرسه فراهم می کند.
- افزایش اعتماد به نفس و ارتباطات اجتماعی بهتر:
کودکانی که مشکلات گفتاری و زبانی ان ها به موقع درمان می شود، اغلب از افزایش اعتماد به نفس و توانایی در برقراری ارتباطات اجتماعی بهتر برخوردار هستند. این مسئله باعث می شود که آنها در محیط های اجتماعی بهتر تعامل کنند.
«تاثیر گفتاردرمانی بر بهبود ارتباطات اجتماعی افراد»
نتیجه گیری
سن مناسب برای شروع گفتاردرمانی یک موضوع اساسی است که نیازمند مطالعه و بررسی دقیق است. اهمیت زمان بندی مناسب در این زمینه نقش مهمی در پیشرفت کودکان دارد. سن مناسب برای شروع گفتاردرمانی به طور کلی بستگی به نیازهای فرد دارد، اما بسیاری از متخصصان توصیه می کنند که در صورت وجود هرگونه مشکل در گفتار یا زبان، از جمله تأخیر در آغاز یادگیری زبان یا مشکلاتی در ارتباطات اجتماعی، ابتدا با گفتاردرمانی شروع کنند. برای کودکان، شروع گفتاردرمانی معمولاً از سنین سه تا چهار سالگی می تواند مفید باشد، اما در برخی موارد، ممکن است قبل از این سن باشد. در هر صورت، مشاوره با یک متخصص و تشخیص دقیق مشکلات گفتاری و زبانی فرد می تواند بهترین راهنمایی را برای شروع زمان مناسب گفتاردرمانی فراهم کند.
به طور خلاصه، مداخله زودهنگام در گفتاردرمانی به کودکان کمک می کند تا مشکلات گفتاری را قبل از ایجاد تأثیرات بیشتر و در زمانی که توانایی هایشان در حال تکوین است، مدیریت کنند.
پرسش های متداول
پرسش1: چه نشانه هایی نشان می دهد که یک کودک نیاز به گفتاردرمانی دارد؟
دایره لغات کمتر از 20 کلمه در 18 ماهگی، استفاده از چند صدای محدود برای تلفظ همه کلمات، مشکل در فهم صحبت های دیگران، مشکلات اجتماعی و کم صحبت کردن کودک، عدم توانایی برقرای ارتباط، نفس کشیدن با دهان باز، لکنت و…
پرسش2: آیا گفتاردرمانی در هر سنی مفید است؟
بله، گفتاردرمانی میتواند در هر سنی مفید باشد. این درمان مخصوصاً برای افرادی که مشکلاتی در زمینه گفتار و زبان دارند، بسیار موثر است. از کودکان تا بزرگسالان و حتی افراد سالمند، همه میتوانند از مزایای گفتاردرمانی بهرهمند شوند.
پرسش3: والدین و مراقبین در حین گفتاردرمانی چه نقشی دارند؟
والدین و مراقبین نقش بسیار مهمی در پشتیبانی و تشویق کودک و همکاری با گفتاردرمانگر دارند. حضور فعال و مشارکت آنها (گفتار درمانی در منزل، حضور در جلسات و…) می تواند بهبود و پیشرفت موثرتری را در فرآیند گفتاردرمانی کودکان به همراه داشته باشد
پرسش4: آیا تأخیر در شروع گفتاردرمانی تأثیر منفی بر رشد و توسعه کودکان دارد؟
بله، تأخیر در شروع گفتاردرمانی ممکن است تأثیرات منفی بر رشد و توسعه کودکان داشته باشد. وقتی کودکان مشکلاتی در زمینه گفتار و زبان دارند و این مشکلات درمان نیابند، ممکن است منجر به مشکلات بیشتری در آینده از جمله اختلالات بیشتر گفتاری و زبانی، مشکلات تحصیلی و اجتماعی، مشکلات روانی و مشکلات تفکری و تحلیلی شود.