اختلالات نافذ رشد چیست؟

اختلالات نافذ رشد از مشکلاتی است که برای کودک و خانواده او چالش های بسیاری به وجود می آورد و تأثیرات گسترده‌ ای بر زندگی روزمره آنان دارد. در این مقاله از کلینیک ریان، به بررسی چگونگی شناخت، تشخیص، و مدیریت اختلالات نافذ رشد و نقش گفتاردرمانی در درمان آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

 

 

 فهرست مطالب

1- اختلالات نافذ رشد چیست؟

2- تشخیص اختلالات نافذ رشد

3- انواع اختلالات نافذ رشد

• اختلال اوتیسم (Autism)
• اختلال سندرم آسپرگر (Asperger syndrom)
• اختلال سندرم رت (Rett syndrome)
• اختلال فروپاشنده کودکی (Childhood Disintegrative Disorder)
• اختلال نافذ رشد که به گونه دیگری مشخص نشده است (PDD. Not Otherwise ُSpecifird)

4- علل بروز اختلالات نافذ رشد

5- علائم اختلالات نافذ رشد

6- عوارض اختلالات نافذ رشد

7- مدیریت و درمان اختلالات نافذ رشد

8- نتیجه گیری

9- پرسش های متداول

 

 

معرفی اختلالات نافذ رشد

اختلالات نافذ رشد یا اختلالات فراگیر شرد، شامل یک مجموعه از مشکلات جسمی، ذهنی و اجتماعی هستند که در فرآیند رشد و توسعه طبیعی کودک تاثیر می گذارند و باعث بروز ناهنجاری های رفتاری و اجتماعی فرد می شوند. امروزه به طور رسمی به اینگونه اختلالات، اختلالات طیف اوتیسم (ASD) می گویند.

اختلالات نافذ رشد می ‌توانند به طور چشمگیری بر توانایی فرد در مدیریت زندگی روزمره (تغییر روال زندگی، وسواس در رفتار و…)، ارتباط با دیگران و پیشرفت تحصیلی تأثیرگذار باشند.

 

 

تشخیص اختلالات نافذ رشد

انواع اختلالات نافذ رشد، چند نشانه و علامت مشترک دارند. برای تشخیص اختلالات نافذ رشد، معمولا سه موضوع زیر را در کودک بررسی می کنند:

• اختلال در مهارت های گفتاری، زبانی و ادارکی
• اختلال در ارتباطات بین فردی (عدم توانایی پاسخ به تعاملات اجتماعی)
• وجود محدودیت های بارز حرکتی و انجام مکرر رفتارهای تکراری

 

 

انواع اختلالات نافذ رشد

• اختلال اوتیسم (Autism)

معنای اوتیسم در لغت ، در خود فرورفته است. فرد اوتیستیک دارای تعاملات و فعالیت های محدود است و برای برقراری ارتباط علاقه و تمایلی نشان نمی دهد. به طوریکه در کودکی شاهد اختلالات حسی در آنان هستیم. برای مثال فقط دوست دارند با یک نوع اسباب بازی بازی کنند. در سنین بالاتر نیز برای برقراری ارتباط، با مشکل مواجه می شوند. به همین دلیل است که می گوییم یکی از مهم ترین روش های درمانی برای اختلالات نافذ رشد، گفتار درمانی زود هنگام برای کودکان است. از دیگر علائم این افراد می توان به رفتارها و حرکات تکراری، مشکلات گفتاری و زبانی، کم توانی ذهنی، عدم درک صحیح عواطف، اختلالات حسی (تند، کند، آمیخته) و… اشاره کرد. هیچ درمانی برای اوتیسم وجود ندارد. اما می توان با مداخله زود هنگام و فشرده، علائم را کنترل کرد و بهبود بخشید.

 

• اختلال سندرم آسپرگر (Asperger syndrom)

این یک اختلال عصبی زیست شناختی است که سبب ناهنجاری های اجتماعی (مانند اختلالات اجتماعی اوتیسم)، رفتارهای کلیشه ای، احتناب از تماس چشمی، وسواس به یک وسیله، کلافگی، عدم کنترل حرکات و… می شود. به همین دلیل گاهی تمایز و تشخیص اختلال آسپرگر و اوتیسم دشوار است و نیاز به دقت و مهارت دارد. این اختلال در پسران سه برابر بیشتر از پسران رخ می دهد. سندرم آسپرگر با مداخله زودهنگام و مداومت در یک برنامه درمانی چند سویه موثر (گفتار درمانی، کاردرمانی و…) بهبود چشمگیری می یابد.

 

• اختلال سندرم رت (Rett syndrome)

کودکان دارای سندرم رت، تا 5،6 ماهگی دارای روند رشد ذهنی، جسمی و حرکتی طبیعی هستند. مشکلات این دسته از کودکان، از 7 ماهگی به بعد آغاز می شود. برای مثال رشد یک قسمت از بدن نسبت به قسمت های دیگر کند تر می شود یا دچار حرکات غیر ارادی می شوند. همچنین کودکان دارای اختلال سندرم رت، دارای مشکلات جدی گفتاری و زبانی، نقص در مهارت های شناختی و حافظه، اختلالات جسمی (انحراف ستون فقرات، اختلال در تنفس و…)، عدم توجه به محیط اطراف و… هستند.

 

• اختلال فروپاشنده کودکی (Childhood Disintegrative Disorder)

اختلال از هم گسیختگی کودکی یا سندرم هلر و یا زوال عقل نوزادی، یک اختلال عصبی بیولوژیکی نادر است که منجر به پسروی رشدی، رفتاری، اجتماعی کودک بعد از 2 سالگی می شود. گودک بعد از 2 سالگی (در موارد کمی بعد از 9 سالگی)، در موارد مختلفی از جمله رشد زبان و بیان، مهارت های رفتاری و اجتماعی، مهارت های حرکتی، عملکرد فکری, عدم کنترل مثانه و روده و… دچار پسروی می شود. این اختلال نیز در پسران بیشتر از دختران مشاهده می شود.

 

• اختلال نافذ رشد که به گونه دیگری مشخص نشده است (PDD. Not Otherwise ُSpecifird)

این یک اختلال عصبی زیستی است که منجر به اختلال در توانایی تعامل با دیگران و الگوهای رفتاری می شود. این دسته از اختلالات نافذ رشد را گاهی اوتیسم فاقد علائم مشخص نیز می نامند. علائم این بیماری بعد از 3 سالگی آشکار می شود. الگوی رفتاری خاصی برای بیان علائم این بیماری وجود ندارد. در بسیاری از مبتلایان، در سنین ابتدایی تولد، رشد طبیعی وجود دارد. اما بعد از آن با تاخیر غیر عادی مانند پرهیز از تماس چشمی، گفتار بی نظم، وسواس رفتاری، اختلالات حرکتی و… مشاهده می شود.

 

 

علل بروز اختلالات نافذ رشد

علت‌ های اختلالات نافذ رشد پیچیده بوده و ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و روانشناختی ممکن است در بروز این اختلالات نقش داشته باشند.

• عوامل ژنتیکی

برخی از اختلالات نافذ رشد ممکن است به عوامل ژنتیکی برگردند. افرادی که والدین یا فرزندانی با اختلالات مشابه داشته‌اند، احتمال ابتلا به این اختلالات را دارند. مطالعات نشان داده ‌اند که ژن‌ های خاصی می ‌توانند باعث بروز برخی از اختلالات نافذ رشد مانند PDD شوند.

 

• عوامل محیطی

عوامل محیطی نیز می ‌توانند نقش مهمی در بروز اختلالات نافذ رشد داشته باشند. برخی از این عوامل شامل تغذیه نامناسب، برخوردهای زندگی متنوع، نبود امنیت در محیط خانه یا مدرسه و تنش ‌های روانی می ‌شوند که ممکن است به عوارضی مانند افسردگی یا اضطراب منجر شوند.

 

• عوامل روانشناختی

برخی از اختلالات نافذ رشد ممکن است به عوامل روانشناختی مرتبط باشند. مثلاً، تجربه‌ های ناخوشایند در کودکی، مشکلات خانوادگی یا مشکلات در روابط اجتماعی می ‌توانند باعث بروز اختلالات نافذ رشد شوند.

 

 

علائم اختلالات نافذ رشد

• اختلالات و مشکلات گفتاری و زبانی
• مشکلات در برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی
• ناتوانی در تفهیم و تجربه احساسات اجتماعی
• مشکلات در تفسیر نیازها و تعاملات اجتماعی
• پرهیز از تماس چشمی
• تفاوت چشمگیر در بازی کردن با اسباب بازی
• تفاوت چشمگیر در رفتار و حرکات
• حرکات و رفتارهای تکراری
• مشکلات در تعادل
• ضعف عضلات
• علایق محدود
• واکنش های غیر معمول حسی (نور، صدا، طعم و…)
• مشکلات در یادگیری و توجه
• اختلالات خلقی و رفتاری
• مشکلات در شناخت و تفکر
• علاقه به انزوا و دوری از همسالان
• افسردگی و احساس ناراحتی
• اضطراب و استرس

 

 

عوارض اختلالات نافذ رشد

اختلالات نافذ رشد می ‌توانند به عوارض متنوعی برای فرد منجر شوند، که شامل موارد زیر می ‌شوند. این عوارض می‌ تواند بر توانایی فرد در مدیریت زندگی روزمره و ارتباط با دیگران تأثیرگذار باشد.

• مشکلات در عملکرد روزمره: افراد مبتلا به اختلالات نافذ رشد ممکن است دچار مشکلاتی در انجام وظایف روزمره، مانند توانایی ‌های آموزشی، مهارت ‌های ارتباطی و مهارت ‌های اجتماعی شوند.
• ناتوانی‌ های تحصیلی: اختلالات نافذ رشد می ‌توانند به مشکلات در عملکرد تحصیلی منجر شوند و باعث کاهش عملکرد تحصیلی و پیشرفت تحصیلی فرد شوند.
• مشکلات روانی و اجتماعی: افراد مبتلا به اختلالات نافذ رشد ممکن است دچار مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات رفتاری شوند. همچنین، ممکن است مشکلات در ارتباط با دیگران و تعاملات اجتماعی داشته باشند.
• کاهش اعتماد به نفس: عوارض اختلالات نافذ رشد ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس و احساس عدم توانایی و شکست در فرد شوند.
• مشکلات فیزیکی: برخی از اختلالات نافذ رشد ممکن است با مشکلات فیزیکی همراه باشند، از جمله ناتوانی‌ های حرکتی یا مشکلات در رشد و توسعه بدنی.

 

 

مدیریت و درمان اختلالات نافذ رشد

مدیریت این اختلالات شامل یک تیم چند تخصصی شامل متخصصان گفتار درمانی، کار درمانی، فیزیوتراپی، متخصص اطفال، متخصص تغذیه، روانپزشک و … است که با همکاری فرد و خانواده باعث بهبود، کنترل علائم و توسعه فردی و اجتماعی فرد می شود.

• درمان پزشکی: در برخی موارد، اختلالات نافذ رشد جسمی نیازمند درمان پزشکی ممکن است. این شامل تجویز داروها و یا جراحی در موارد خاص می ‌شود.
• گفتاردرمانی: گفتاردرمانگر با به کارگیری روش ها و تکنیک های متناسب با نیاز بیمار، او را برای رسیدن به گفتار، بیان بهتر و همچنین بهبود روابط اجتماعی و تعاملی یاری می کند و تاثیر بسزایی در بهبود او دارد.
• تغذیه مناسب: تغذیه مناسب و متناسب با نیازهای بدنی فرد می ‌تواند به بهبود رشد و توسعه او کمک کند.
• فیزیوتراپی و تمرینات بدنی: فیزیوتراپی و تمرینات بدنی و همچنین کاردرمانی منظم می ‌تواند به تقویت عضلات، بهبود تعادل و حرکت و افزایش قدرت بدنی کمک کند.
• پیگیری مراقبت‌ های پزشکی: فرد باید به صورت منظم به مراجعه به پزشک متخصص و انجام بررسی‌ ها و آزمایشات پزشکی پیگیری کند تا هرگونه تغییرات در رشد و سلامت بدنی او تشخیص داده شود.
• پشتیبانی روانی: ارائه پشتیبانی و مشاوره روان ‌شناختی به فرد و خانواده‌ اش می ‌تواند به بهبود روحیه و افزایش اعتماد به نفس او کمک کند.

 

 

نتیجه‌ گیری

اختلالات نافذ رشد مجموعه ای از اختلالات ذهنی، جسمی و اجتماعی هستند که برای مدیریت و درمان به مداخله جمعی از متخصصین به صورت همزمان نیاز دارند. با شناخت دقیق علائم، تشخیص صحیح و به کار گیری مداخلات موثر، می ‌توان بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی افراد مبتلا به این اختلالات داشت. در این بین، متخصص گفتار درمانی با روش های عملی و حمایتی پابه پای فرد و خانواده او برای بهبود هر چه بیشتر علائم این دسته از بیماران تلاش می کند. برای دریافت هر گونه مشاوره و اطلاع از متدهای درمانی کلینیک ریان، از طریق اطلاعات موجود در انتهای همین صفحه، با ما تماس بگیرید.

 

 

پرسش‌های متداول

پرسش 1: ایا اختلالات نافذ رشد درمان ‌پذیر هستند؟

خیر، اختلالات نافذ رشد به طور کامل درمان نمی شوند. اما می توان با مراقبت‌ های مناسب از طریق تیم متخصصان مختلف شامل پزشکان، فیزیوتراپیست ‌ها، روانشناسان، گفتاردرمانگران، کاردرمانان و مشاوران اجتماعی به بهبود و مدیریت این اختلالات کمک کرد.

پرسش 2: آیا اختلالات نافذ رشد از طریق ژنتیک انتقال می ‌یابند؟

بله، برخی از اختلالات نافذ رشد از طریق ژنتیک انتقال می‌ یابند. مطالعات نشان داده است که وجود عوامل ژنتیکی می ‌تواند نقش مهمی در بروز برخی از اختلالات نافذ رشد داشته باشد. افرادی که والدین یا فرزندانی با اختلالات مشابه داشته ‌اند، احتمال ابتلا به این اختلالات را دارند.

پرسش 3: آیا اختلالات نافذ رشد در هر سنی قابل تشخیص هستند؟

بله، علایم و نشانه‌های اختلالات نافذ رشد ممکن است در هر سنی متفاوت باشند و به عواملی مانند میزان رشد و توسعه فرد، محیط زندگی و شرایط اجتماعی و فرهنگی بستگی داشته باشد. اختلالات نافذ رشد در هر سنی قابل تشخیص هستند. این اختلالات ممکن است در دوران کودکی، نوجوانی و یا حتی در دوران بزرگسالی شروع شوند. اما شناخت و مداخله زودهنگام برای شروع درمان موثر بسیار ضروری است.

پرسش 4: چگونه می ‌توان از بروز اختلالات نافذ رشد در کودکان پیشگیری کرد؟

مراقبت‌های پزشکی منظم، تغذیه مناسب، ارتقا توانایی‌ های ارتباطی و اجتماعی، توجه به سلامت روانی، فرهنگ سالم و سازماندهی خانواده، آموزش و پشتیبانی از والدین و توجه به روند رشد کودک.